Dokumentinio filmo „Jerzy Orda. Anarchistas pagal šv. Augustiną“ peržiūra
- Pradžia: 2023-06-28 19:00
- Pabaiga: 2023-06-28 21:00
2023 m. birželio 28 d. 19.00 val. kviečiame į dokumentinio filmo „Jerzy Orda. Anarchistas pagal šv. Augustiną“ peržiūrą Vilniaus universiteto Adomo Mickevičiaus muziejuje (Bernardinų g. 11, Vilnius). Prieš filmo peržiūrą vyks pristatymas, kuriame dalyvaus scenarijaus autorė Ilona Lewandowska.
Jerzy Orda gimė 1905 m. kovo 20 d. Novišicuose, netoli Pinsko. Buvo kilęs iš bajorų giminės, puoselėjusios gilias Lietuvos Didžiosios Kunigaikštystės tradicijas. Giminystės ryšiai jį siejo su akvarelininku, grafiku Napoleonu Orda, taip pat su Giedraičiais. 1926 m. Jerzy Orda atvyko į Vilnių tęsti istorijos studijų Stepono Batoro universitete. Sužavėtas miesto barokinės architektūros ir išskirtinumo, Orda liko jam ištikimas, nepaisant visų audringų II pasaulinio karo peripetijų ir dešimtmečius trukusios sovietų okupacijos.
„Tikroji jo specializacija, meilė ir profesija buvo Lietuvos Didžiosios Kunigaikštystės sostinė Vilnius. (…) Kartais svarstau, su kuo jis vėliau diskutuodavo, kai visa jo aplinka iš universiteto, institutų ir bibliotekų emigravo. Galbūt, turint omenyje, kad jo meilės objektas – barokinių bažnyčių miestas – liko nesunaikintas, kalba Ordai nebuvo svarbiausia ir jis rado panašių į save fanatikų tarp lietuvių Vilniaus išpažinėjų?“ – apie Jerzį Ordą rašė Czesławas Miłoszas.
Puikiai išsilavinęs istorikas buvo ne tik nepamainomas Vilniaus archyvų fondų žinovas, bet ir, gal net visų pirma, išskirtinė asmenybė. Praktiškai visą gyvenimą Orda konfrontavo su autoritarizmu arba totalitarizmais. Tokiais sudėtingais laikais jis visada sugebėdavo apginti savo nepriklausomybę ir elgtis pagal sąžinę, nors už tai teko mokėti milžinišką kainą. Kartais garsiai protestuodamas, kartais tyliai, jis visąlaik laikėsi savo ir liko ištikimas tiesai.
Filme su Orda žiūrovus supažindins jį asmeniškai pažinoję žmonės bei tie, kurių aistra sutampa su jo.
Iš pirmo žvilgsnio ramus, nors iš tiesų dramatiškų posūkių kupinas Ordos gyvenimas filmo kūrėjams suteikė galimybę apsvarstyti žmogaus laisvės ribas totalitarizmo sąlygomis, o galbūt ir totalitarinės valstybės poveikio ribas žmogaus laisvei.
Organizatoriai: Vilniaus universiteto Adomo Mickevičiaus muziejus, Jano Olševskio vardo fondas „Pomoc Polakom na Wschodzie“
Registracija į filmo peržiūrą (vietų skaičius ribotas): https://bit.ly/3CvZ5ju.
Informacija apie filmą:
Dokumentinio filmo trukmė: 55 minutės
Scenarijaus autorė: Ilona Lewandowska
Režisierė: Dovilė Gasiūnaitė
Montažo režisierius: Vytautas Tinteris
Filme dalyvavo: Krystyna Adamowicz, dr. Rasa Antanavičiūtė, Alwida Bajor, kun. Wojciech Górlicki, prof. Zigmantas Kiaupa, Wojciech Piotrowicz, doc. dr. Andrzej Pukszto, dr. Vitalija Stravinskienė, Wojciech Zagała, Paweł Zienowicz
Prodiuserė: Teresa Rožanovska, „Ketvirta Versija“
Į filmo peržiūrą taip pat kviesime liepos 27 d. ir rugpjūčio 10 d. Apie šias peržiūras paskelbsime VU muziejaus internetiniame puslapyje ir Facebook.
PL
Projekcja filmu dokumentalnego „Jerzy Orda. Anarchista w duchu św. Augustyna”
28 czerwca 2023 r. o godz. 19.00 zapraszamy na projekcję filmu dokumentalnego „Jerzy Orda. Anarchista w duchu św. Augustyna” w Muzeum Adama Mickiewicza przy Uniwersytecie Wileńskim (ul. Bernardinų 11, Wilno). Przed projekcją odbędzie się prezentacja z udziałem autorki scenariusza – Ilony Lewandowskiej.
Jerzy Orda urodził się 20 marca 1905 r. w Nowoszycach pod Pińskiem. Pochodził z rodziny ziemiańskiej, głęboko zakorzenionej w tradycji Wielkiego Księstwa Litewskiego. Więzy pokrewieństwa łączyły go z Napoleonem Ordą, akwarelistą i rysownikiem, oraz z rodem Giedroyciów. Rodzina od strony matki pochodziła z Galicji, a jego dziadkiem był wybitny historyk Stanisław Smolka. Do Wilna przyjechał w 1926 r. by kontynuować studia historyczne na Uniwersytecie Stefana Batorego. Miasto, jego barokowa architektura i niepowtarzalny charakter zafascynowały go tak bardzo, że pozostał mu wierny niezależnie od bardzo burzliwych wydarzeń II wojny światowej i trwającej dziesięciolecia sowieckiej okupacji.
„Prawdziwą jego specjalnością, miłością i zawodem była stolica Wielkiego Księstwa Litewskiego, Wilno. (…) Zastanawiam się, z kim później dyskutował, jeśli całe jego środowisko dokoła uniwersytetu, instytutów i bibliotek emigrowało. Może, zważywszy, że przedmiot jego miłości, miasto barokowych kościołów zachowało się niezniszczone, język nie był dla niego najważniejszy i znalazł podobnych, co on fanatyków wśród litewskich wyznawców Wilna? – pisał o nim Czesław Miłosz.
Świetnie wykształcony historyk był nie tylko skarbnicą wiedzy o zasobach wileńskich archiwów, ale również – a może przede wszystkim – człowiekiem o wyjątkowych cechach osobowości. Niemal całe życie Orda konfrontował się z autorytaryzmem bądź totalitaryzmami. W tak trudnych czasach potrafił zawsze obronić swoją niezależność, działać zgodnie z nakazami sumienia, choć płacił za to ogromną cenę. Czasem głośno protestując, czasem cicho, lecz stanowczo stojąc przy swoim, pozostawał wiernym prawdzie.
Postać Ordy widzowie poznają poprzez świadectwo osób znających go osobiście oraz tych, które dzielą te same co on pasje.
Życiorys Ordy, na pozór spokojny, a w rzeczywistości – pełen dramatycznych zwrotów jest dla twórców filmu również okazją do zastanowienia się nad granicami wolności człowieka w totalitaryzmie, czy też może – granicami władzy totalitarnego państwa nad ludzką wolnością.
Organizatorzy: Muzeum Adama Mickiewicza przy Uniwersytecie Wileńskim, Fundacja „Pomoc Polakom na Wschodzie” im. Jana Olszewskiego
Rejestracja na projekcję filmu (ilość miejsc ograniczona): https://bit.ly/3CvZ5ju.
Informacje o filmie
Film dokumentalny, czas trwania: 55 minut
Scenariusz: Ilona Lewandowska
Reżyseria: Dovilė Gasiūnaitė
Montaż: Vytautas Tinteris
W filmie udział wzięli: Krystyna Adamowicz, dr Rasa Antanavičiūtė, Alwida Bajor, ks. Wojciech Górlicki, prof. Zigmantas Kiaupa, Wojciech Piotrowicz, doc. dr Andrzej Pukszto, dr Vitalija Stravinskienė, Wojciech Zagała, Paweł Zienowicz
Produkcja: Teresa Rožanovska, „Ketvirta Versija”
Na projekcje zaprosimy również 27 lipca i 10 sierpnia. O projekcjach poinformujemy na stronie internetowej Muzeum i na Facebooku.
