- Pradžia:
2025-03-05 17:00
- Pabaiga:
2025-03-05 18:00
[LT]
Kviečiame į Literatūrinį trečiadienį „Dvaro virtuvės architektūros ir įrangos ypatumai XIX a. pirmoje pusėje“.
Šios paskaitos tikslas – atskleisti Lietuvos bajorų virtuvės struktūrą ir vaizdą XIX a. I pusėje, Adomo Mickevičiaus (1798–1855) laikais. Nagrinėsime erdvę, kurioje buvo ruošiami tie patiekalai, kuriuos taip vaizdingai aprašė poetas poemoje „Ponas Tadas“. Bus siekiama pateikti bendrą dvarų virtuvių raidos vaizdą, virtuvinių oficinų architektūrą, interjerą, inžinerinę įrangą, ypač atkreipiant XIX a. I pusėje sparčiai diegiamas modernias technologijas – angliškąją viryklę. Pasitelkiant istorinius spaudinius, dvarų inventorius, projektus ir natūroje išlikusius objektus, siekiama naujai pažvelgti į Lietuvos bajorų namų struktūros ypatumus, jų modernėjimo apraiškas ir procesus Vakarų Europos namų planavimo ir įrengimo raidos kontekste. Ir jei Europoje pasirodžiusias naujovės rado greitą atgarsį Lietuvos didikų dvaruose ir buvo netrukus diegiamos, tai smulkių bajorų dvaruose ilgai išliko archajiškas senasis didysis kaminas – senovinės virtuvės reliktas. Tačiau šiame romantizmo amžiuje būta ir konservatyvių didikų, kurie sugebėjo kūrybiškai derinti tiek naujoves, tiek tradicijas, siekdami išsaugoti ir neprarasti savitumą.
Pranešėjas – dr. Marius Daraškevičius - humanitarinių mokslų srities menotyros krypties daktaras, Vilniaus dailės akademijos Panemunės pilies direktorius, Dailėtyros instituto mokslininkas stažuotojas, lektorius. Tyrinėja XVIII a. vid. – XX a. pr. Lietuvos dvarų sodybų architektūrą, interjerą, taikomąją ir dekoratyvinę dailę, bajorų kultūrą.
Renginys vyks Vilniaus universiteto Mažosios aulos buvusioje kavinėje („Morgas“), Universiteto g. 3 (įėjimas per VU Didįjį kiemą, šalia Šv. Jonų bažnyčios varpinės), kovo 5 d. 17.00 val.
Renginys vyks lietuvių kalba.
[PL]
Zapraszamy na Środę Literacką „Cechy architektury i wyposażenia dworskich kuchni w pierwszej połowie XIX wieku“.
Celem tego wykładu jest ukazanie struktury i obrazu kuchni litewskiej szlachty w pierwszej połowie XIX wieku, w czasach Adama Mickiewicza (1798–1855). Zagłębimy się w przestrzeń, w której były przygotowywane potrawy, które poeta tak malowniczo opisał w „Panu Tadeuszu”. Przedstawiony zostanie ogólny obraz rozwoju kuchni dworskich, architektury oficyn kuchennych, ich wnętrz oraz wyposażenia technicznego, ze szczególnym uwzględnieniem nowoczesnych technologii, które dynamicznie wkraczały w pierwszej połowie XIX wieku – takich jak angielska kuchnia węglowa. Wykorzystując historyczne publikacje, inwentarze dworskie, projekty architektoniczne oraz zachowane do dziś obiekty, spróbujemy spojrzeć na strukturę domów litewskiej szlachty, analizując przejawy ich modernizacji i procesy adaptacyjne w kontekście europejskich tendencji w planowaniu i wyposażeniu wnętrz.
O ile nowinki techniczne, pojawiające się w Europie, były dość szybko wdrażane w rezydencjach litewskiej arystokracji, o tyle w majątkach drobnej szlachty przez długi czas dominował archaiczny, wielki komin kuchenny – zabytek dawnej kuchni. W tej romantycznej epoce nie brakowało jednakże również konserwatywnych magnatów, którzy potrafili twórczo łączyć nowoczesność z tradycją, dbając o zachowanie unikalnego charakteru swoich domostw.
Autor odczytu: dr Marius Daraškevičius - doktor nauk humanistycznych w zakresie badania sztuki, dyrektor Zamku w Poniemuniu wileńskiej Akademii Sztuk Pięknych, stażysta naukowy oraz wykładowca na Akademii Sztuk Pięknych w Wilnie. Bada architekturę, wystrój wnętrz, sztukę użytkową i zdobniczą dworów litewskich, kulturę szlachecką połowy wieku XVIII. – początku XX wieku.
Spotkanie odbędzie się w dawniej Kawiarni Małej Auli Uniwersytetu Wileńskiego (tzw. „Morgas”), ul. Universiteto 3 (wejście od strony Wielkiego Dziedzińca UW – obok dzwonnicy kościoła Św. Janów), 5 marca o godz. 17.00.
Spotkanie odbędzie się w jęz. litewskim.
